Diaconale geschiedenis van Hervormd Leiden in boek

Op 18 september 2024 overhandigde Peterhans van den Broek de eerste exemplaren van zijn boek Vrouwe Barmhartigheid in de kou aan ds. Karin van den Broeke, programmaleider van Kerk in Actie, en aan Bert Verweij, waarnemend voorzitter van de Diaconie van de Protestantse Gemeente te Leiden. Het boek beschrijft de jaren 1945 tot 1980 van de Hervormde Diaconie van Leiden.

Barmhartigheid en gerechtigheid

Ds. Van den Broeke begon de presentatie van het boek met een beschouwing over hoe barmhartigheid en gerechtigheid behoren tot de kern van het kerk-zijn. Barmhartigheid speelt al eeuwen een centrale rol in het Christelijk geloof, maar heeft ook wel een slechte naam gekregen om de ongelijke relatie tussen helper en degene die geholpen wordt. Recenter heeft barmhartigheid gerechtigheid naast zich gekregen, wat de verhouding tussen helper en geholpene meer in evenwicht brengt. Maar één ding is zeker: als je het diaconaat zou wegsnijden uit de kerk, dan haal je de kern ervan weg. Zonder diaconaat kan het niet.

Diaconie in de kou?

Peterhans probeerde vervolgens de leeslust voor zijn boek op te wekken door de aanwezigen aan de hand van een aantal jaartallen te vragen of zij een idee hadden wat in dat jaar gebeurde. Zo bleek het jaar 1975 een dieptepunt te zijn in de naoorlogse geschiedenis van de Diaconie. Alles wat zo kenmerkend was voor haar, was verdwenen: de armenzorg sinds 1965, het kindertehuis Voordorp sinds 1957, de kindervoogdij sinds 1964, het Minnehuis sinds 1973 en als laatste het Hervormd Maatschappelijk Werk in 1975. Nu had de Diaconie ook nog besloten de vertrouwde plek aan de Oude Rijn te verlaten. Het deed de voorzitter verzuchten: ‘de Diaconie staat in de kou’. Toch was deze langzame neergang van de Diaconie niet het droevige einde. Al sinds 1970 was er ook opgang, beginnende vernieuwing, ingezet door de komst van het werelddiaconaat en van een diaconaal consulent. Zij openden de ramen en deuren van de in die tijd in zichzelf opgesloten Diaconie, zodat deze zicht kreeg op de wereld en de stad als nieuw werkterrein. Naast Barmhartigheid verwierf Gerechtigheid een plaats in het diaconaat en werd de basis gelegd voor Diaconaal Centrum De Bakkerij dat na 1980 door Anton Dronkers werd gerealiseerd. In het boek wordt dit allemaal uit de doeken gedaan.

Geschiedenis vastgelegd

Bij de aanbieding van het boek vertelde Van den Broek dat hij in het archief een schriftje uit 1942 vond met daarin een verhaal over de Diaconie van die tijd. Te midden van alle fragmentarische informatie in het archief, was dit samenhangende verhaal heel verhelderend. Hopelijk zou Vrouwe Barmhartigheid in de kou ook eens in de verre toekomst iemand die de geschiedenis van de Diaconie navorst, kunnen helpen. Bij het aanvaarden van het eerste exemplaar van het boek verzekerde Bert Verwey dan ook, dat dit goed opgeborgen zou worden in het archief!

Vrouwe Barmhartigheid in de kou

De Leidse Hervormde Diaconie 1945 – 1980

Peterhans van den Broek

ISBN 978-90-5997-409-8;

Primavera Pers Leiden

Verkrijgbaar in de boekhandel à € 22,50